درد ارتودنسی: دلایل، مدت زمان و روش های موثر کاهش آن

درد ارتودنسی یکی از نگرانی های رایج بیماران است، اما اغلب موقتی و قابل کنترل است. این ناراحتی به دلیل فشار ملایم وارد شده بر دندان ها برای حرکت و اصلاح موقعیت آن ها ایجاد می شود و با رعایت روش های ساده می توان تجربه درمان را راحت تر کرد. همانطور که در سایت دندانپزشکی دکتر دندان با هم مرور می کنیم.

آیا ارتودنسی درد دارد؟

پاسخ، به صورت کوتاه “بله” است. ارتودنسی می تواند کمی درد و ناراحتی ایجاد کند. این موضوع بیشتر مربوط به روزهای اول بعد از نصب وسایل روی دندان ها است. همچنین بعد از هر جلسه تنظیم یا تعویض مجدد سیم ارتودنسی، ممکن است برای مدت محدود ناراحتی و درد جزئی تجربه شود.

مهم ترین علت های درد ارتودنسی

• شل شدن براکت یا سیم

باعث فشار نقطه ای، درد و ایجاد زخم می‌شود.

• بیرون زدگی انتهای سیم

ایجاد سوزش، خراش و زخم داخل گونه یا لب.

• زخم و التهاب داخل دهان

برخورد براکت ها با بافت دهان، به ویژه در روزهای اول یا بعد از تنظیم.

• التهاب و خونریزی لثه

نتیجه تجمع پلاک و رعایت نکردن بهداشت دهان.

• پوسیدگی اطراف براکت ها

به دلیل تمیز نکردن دقیق، همراه با درد و حساسیت.

• فشار بیش از حد پس از تنظیم ماهانه

ایجاد درد شدید ۲–۳ روزه و حساسیت هنگام غذا خوردن.

• لق شدن غیرطبیعی دندان‌ها

بیشتر از حد معمول یا همراه با درد زیاد.

• حساسیت شدید به سرما و گرما

معمولا موقتی؛ در صورت تداوم نیاز به بررسی دارد.

• شکستگی براکت یا جدا شدن چسب

باعث حرکت اشتباه سیم و درد نقطه ای می شود.

انواع درد ارتودنسی

• دندان درد: به دلیل فشار واردشده برای جابجایی دندان ها ایجاد می شود و معمولا در چند روز اول شدیدتر است.
• درد فک: حرکت دندان ها و تغییر در نحوه ی قرارگیری فک ها می تواند باعث احساس درد یا خستگی در عضلات فک شود.
• حساسیت لثه: لثه ها ممکن است در اثر فشار یا تحریک براکت ها ملتهب و حساس شوند.
• زخم داخل دهان: تماس براکت ها و سیم ها با داخل گونه یا لب می تواند باعث خراش یا زخم شود.
• سردرد: فشار ناشی از حرکت دندان ها گاهی باعث درد خفیف در ناحیه سر یا اطراف شقیقه ها می شود.
• درد هنگام جویدن: در روزهای اول یا بعد از تنظیم سیم ها، جویدن غذا ممکن است باعث درد و ناراحتی شود.

درد شدید یا غیرطبیعی در ارتودنسی

تحمل ناراحتی های ارتودنسی برای بیشتر افراد دشوار نیست؛ زیرا در واقع امروزه چیزی تحت عنوان «درد شدید ارتودنسی» وجود ندارد. این تصور مربوط به سال های دور است؛ زمانی که تنها روش درمان، ارتودنسی ثابت با تکنیک های ابتدایی بود و تجهیزات، کنترل نیرو و روش های نصب باعث ایجاد درد قابل توجه برای بیمار می شد.

در شرایط فعلی، بیماران به جای درد واقعی، بیشتر احساس ناراحتی خفیف و گذرا را تجربه می کنند. علت اصلی این ناراحتی، عدم عادت دهان و دندان ها به تجهیزات ارتودنسی در روزهای ابتدایی است. این موضوع عمدتا در ارتودنسی ثابت دیده می شود و زمانی که از «درد ارتودنسی» صحبت می شود، منظور همین حس فشار یا ناراحتی اولیه در بیماران این روش درمانی است.

برای درک بهتر این وضعیت می توان آن را به حالتی تشبیه کرد که هنگام شکستن تخمه، تکه کوچکی از پوست تخمه بین دندان ها گیر می کند. این تکه کوچک با ایجاد فشاری خفیف اما آزاردهنده، حسی ناآشنا و ناخوشایند به فرد منتقل می کند. ناراحتی ارتودنسی نیز معمولا از همین جنس است؛ فشار ملایم، گذرا و قابل تحمل.

مدت زمان درد ارتودنسی چقدر است؟

این درد معمولا بعد از نصب اولیه وسایل ارتودنسی شروع می‌شود. هرچند این درد معمولا خفیف است، اما ممکن است از چند ساعت تا یکی دو روز ادامه داشته باشد. بعضی‌ها هم می‌گویند که تا سه روز اول کمی اذیت می‌شوند، مخصوصا موقع جویدن غذا یا خوردن چیزهای سفت تر.
اما نگران نباشد، این درد گذراست و معمولا بیشتر از چند روز دوام ندارد، چون بدن کم‌کم به فشار وارده عادت می‌کند و خیلی ها بعد از مدت کوتاهی دیگه اصلا متوجهش نمی‌شوند. به طور کلی، درد ارتودنسی معمولا بین ۳ تا ۷ روز طول می‌کشد و پس از آن شرایط بسیار راحت تر می شود.

علاوه بر شروع درمان، در جلسات تنظیم دوره ای توسط متخصص ارتودنسی هم ممکن است بعد از هر ویزیت کمی احساس ناراحتی یا فشار روی دندان ها داشته باشد، که معمولا خفیف است و فقط چند ساعت طول می‌کشد. خلاصه اینکه در جواب سوال اینکه درد ارتودنسی چقدر طول می‌کشد، باید بدانید که خیلی کوتاه مدت است و به مرور برایتان عادی می‌شود.

آیا ارتودنسی نامرئی درد دارد؟

تمام روش های ارتودنسی در زمان شروع برای بیماران حس عجیبی به همراه دارند و این ناراحتی جزئی را ایجاد می کنند. با این حال ارتودنسی نامرئی با الاینرهای شفاف درد و ناراحتی بسیار خفیف و زودگذری دارد. شما با این روش ممکن است تنها چند ساعت کمی حس بدی داشته باشید و یا حتی تجربه خوبی بعد از قرار گرفتن الاینرها روی دندان ها داشته باشید.

چرا ارتودنسی ثابت درد دارد؟

ارتودنسی ثابت یعنی مرتب کردن دندان ها با وسایلی که از ابتدای درمان توسط متخصص به دندان ها متصل می شوند و تا زمان مرتب شدن دندان ها این وسایل همچنان به دندان ها متصل باقی می مانند.

زمانی که وسایل ارتودنسی نصب می شوند، سازوکاری ایجاد می کنند که در نتیجه آن به دندان ها فشار وارد می کنند تا آن ها به صورت بسیار جزئی از موقعیت نامرتب خود حرکت کرده و کم کم صاف شوند.

بعد از نصب دستگاه های ثابت به یکباره نیرویی به دندان ها وارد می شود و آن ها را وادار به حرکت می کند و چون این شرایط برای شما تازگی دارد شما احساس عجیب و کمی ناراحت کننده ای خواهید داشت.

مقایسه درد انواع روش های ارتودنسی

روش ارتودنسی	میزان درد	علت اصلی
ثابت فلزی	زیاد	فشار زیاد + براکت و سیم
سرامیکی	متوسط تا زیاد	سایز براکت + فشار
نامرئی (الاینر)	کم	بدون براکت و سیم
متحرک	خفیف	فشار ملایم
مینی براکت	کم تا متوسط	اصطکاک کمتر
ریتینر	خیلی کم	فشار نگهدارنده

چرا بعد از گذاشتن کش ارتودنسی احساس درد می کنیم؟

یکی از اجزای مهم در ارتودنسی ثابت، استفاده از کش های ارتودنسی است که انواع مختلفی دارند و به‌طور کلی با نام الاستیک ارتودنسی شناخته می شوند. این کش ها به دندان ها از زوایا و جهات مختلف نیرو وارد می کنند تا دندان ها به‌مرور به موقعیت درست خود هدایت شوند. از آنجایی که کش های ارتودنسی نسبتا سفت هستند و فشار زیادی به دندان ها وارد می کنند، باعث ایجاد درد کش ارتودنسی می شوند. البته این نوع درد هم مثل سایر دردهای ارتودنسی، معمولا موقتی است و بعد از چند روز کاهش پیدا می کند یا کاملا از بین می رود.

میزان درد فنر ارتودنسی

استفاده از فنر در ارتودنسی ممکن است در روزهای اول باعث ناراحتی یا درد بشود. درد فنر ارتودنسی معمولا به خاطر فشاری است که برای حرکت دادن دندان ها وارد می شود، اما این درد موقتی است و بعد از چند روز، بدن بهش عادت می کند. در صورت نیاز، می شود با مسکن های ملایم یا تغذیه نرم، این درد رو قابل تحمل تر کرد.

روش های درمان درد چیست؟

اگر بریس هایتان شما را آزار می دهد، چند ترفند ساده وجود دارد که می توانید برای تسکین خودتان امتحان کنید.

از مسکن استفاده کنید

متخصص ارتودنسی معمولا به شما توصیه می کند که در صورت بروز ناراحتی جزئی بعد از نصب وسایل، از مسکن های بدون نسخه استفاده کنید. ممکن است در سه روز اول به یک یا دو قرص برای درد نیاز داشته باشید یا شاید اصلا نیازی به آن نباشد. اگر درد ارتودنسی فک بالا بیشتر از درد ارتودنسی فک پایین حس می کنید، استفاده از مسکن های معمولی می تواند کمک کننده باشد.

راهکارهای خانگی برای کاهش درد

برای کاهش درد، می‌توانید از درمان خانگی برای درد ارتودنسی استفاده کنید. مثلا آب نمک ولرم برای شستشوی دهان می تواند التهاب رو کاهش بدهد. کمپرس یخ روی صورت هم به تسکین درد و کاهش تورم کمک می‌کند. ماساژ ملایم فک هم باعث آرامش می‌شود. از همه مهم تر، می توانید با انجام کارهای آرامش بخش مثل کتاب خواندن یا گوش دادن به موسیقی، حواس خودتان را از درد پرت کنید و راحت تر با شرایط کنار بیایید.

روی لثه های خود کمپرس یخ بگذارید

بسته های یخ برای کاهش درد بعد از ارتودنسی فوایدی مشابه با غذاهای سرد دارند. به سادگی یک کیسه یخ را که در یک حوله یا مشمای نازک قرار دارد به مدت 20 دقیقه روی صورت خود قرار دهید. همچنین می توانید یک تکه یخ کوچک را روی لثه های خود قرار دهید.

غذاهای نرم بخورید

غذاهای نرم مانند پوره سیب زمینی، رشته فرنگی و سوپ، بدون وارد کردن فشار اضافی به دندان، انرژی مورد نیاز شما را تامین می کنند. حتی بهتر از آن، می توانید از خودتان با یک کاسه بستنی پذیرایی کنید! اگر به کاهش دما حساس نیستید، سرما می تواند به کاهش التهاب و درد دندان کمک کند.

رعایت بهداشت دهان و دندان

رعایت بهداشت دهان در دوران ارتودنسی دندان بسیار مهم است، چون تجمع غذا و پلاک باعث التهاب و درد می شود. استفاده از مسواک نرم یا برقی برای تمیز کردن دقیق تر، نخ دندان مخصوص ارتودنسی و مسواک بین دندانی برای پاک سازی بین براکت ها ضروری است. همچنین شستشو با دهان شویه ضدباکتری و آب بعد از هر وعده غذایی به سلامت لثه و کاهش درد کمک می کند.

استفاده از ژل های بی حس کننده خوراکی

استفاده از ژل های بی حس کننده خوراکی یکی از سریع ترین روش ها برای کاهش درد ارتودنسی است. ژل هایی مانند بنزوکائین یا اوراژل را می توان مستقیما روی لثه یا نقاط دردناک با انگشت تمیز یا گوش پاک کن مالید تا ناحیه مورد نظر بی حس شود. این ژل ها موقتا درد ناشی از براکت ها یا زخم های دهان را کاهش می دهند و به ویژه در روزهای اول ارتودنسی یا بعد از تنظیم سیم ها بسیار موثر هستند.

از موم یا وکس استفاده کنید

اگه براکت یا سیم ارتودنسی‌ شکسته و دارد بافت نرم داخل دهانتان رو اذیت می‌کند، بهترین کار این است که از موم یا وکس ارتودنسی استفاده کند. این موم مثل یه محافظ عمل می‌کند و یه سد نرم بین براکت ها و داخل دهانتان ایجاد می‌کند تا از زخم شدن یا بریدگی جلوگیری بشود.

اگر بعد از گذاشتن موم هنوز احساس درد یا ناراحتی داشتید، می‌توانید از یه مسکن ملایم کمک بگیرید تا راحت تر باشید. خیلی ها در این شرایط با خودشان می‌پرسند: کندن براکت ارتودنسی درد دارد؟
واقعیت این است که اگه براکت آسیب دیده یا لق شده باشد، برداشتنش معمولا درد خاصی ندارد، اما اگه محل آسیب دیده تحریک شده باشد، ممکن است کمی ناراحت کننده باشد. پس بهتر است خیلی زود به ارتودنتیست مراجعه کنید تا مشکلتان رو بدون دردسر حل کند.

تجربه بیماران از درد ارتودنسی

بسیاری از کسانی که ارتودنسی کرده اند، در روزهای اول از درد ناشی از فشار براکت ها و سیم ها شکایت دارند. بیشتر افراد می‌گویند که در جلسه اول ارتودنسی درد دارند و این درد معمولا در روزهای اول شدیدتر است، اما بعد از چند روز به تدریج کاهش پیدا می‌کند و به راحتی قابل تحمل می شود.
خیلی از بیماران توصیه می کنند که برای کاهش درد، خوردن غذاهای نرم و استفاده از مسکن های ساده خیلی کمک کننده بوده است. همچنین شستشوی دهان با آب نمک ولرم و استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم و درد خیلی موثر است.
برخی دیگر به درمان سریع دندان درد ارتودنسی اشاره می کنند و می‌گویند که ماساژ ملایم فک و استراحت دادن به دهان باعث تسکین و کاهش ناراحتی‌شان شده است.

نکات پایانی

درد ارتودنسی امری طبیعی و موقت است و نشانه ای از پیشرفت درمان محسوب می شود. این ناراحتی معمولا در روزهای اول نصب یا تنظیم براکت ها بیشتر است، اما با رعایت بهداشت دهان، استفاده از مسکن های ساده، ژل های بی حس کننده و روش های خانگی مانند کمپرس یخ و غذاهای نرم، به راحتی قابل کنترل است. آگاهی از دلایل درد و مراقبت های ساده به شما کمک می کند تا تجربه ای کم دردتر و موفق تر از درمان ارتودنسی داشته باشید.

سوالات متداول